दीपक अधिकारी/साउथ एसिया चेक
काठमाडौं- गत मंसिर २२ गते भारतका चिफ अफ डिफेन्स स्टाफ विपिन रावत चढेको हेलिकप्टर तमिलनाडुमा दुर्घटनाग्रस्त हुँदा उनीसहित उनकी श्रीमती मधुलिका र अन्य ११ जनाको निधन भएको थियो। उनको निधनपछि भारतमा र नेपालमा पनि त्यस दुर्घटनाबारे समाचार प्रकाशित भएका थिए। साथै सामाजिक सञ्जालमा पनि उक्त दुर्घटनाको भिडियो र फोटो सेयर गरिएको थियो।
नेपाल सरकारका पूर्वसचिव भीम उपाध्यायले गत मंसिर २१ गते आफ्नो फेसबुक एकाउन्टमा एउटा भिडियो सेयर गरेका थिए। उक्त भिडियोमा भारतीय सेनाको हेलिकप्टर पहाड र जंगलको बीचबाट अवतरण गर्ने क्रममा दुर्घटनाग्रस्त भएको देखिन्छ। फेसबुकमा १ लाख १४ हजार फलोअर्स भएका उपाध्यायले उक्त भिडियोसँगै ‘अलिकतिले सेनाध्यक्ष विपिन रावत दुर्घटना भएको रहेछ’ लेखेका छन्। उनले उक्त पोस्ट अहिले हटाएका छन्। तर, त्यसअघि नै त्यसलाई ५०० भन्दा बढीले फेसबुकमा सेयर गरेका थिए भने २५५ वटा प्रतिक्रिया थिए। त्यस्तै १८०० भन्दा बढी लाइकसहितका प्रतिक्रिया जनाइएको थियो।
उक्त भिडियो अर्को सामाजिक सञ्जाल टिकटकमा पनि फैलिएको छ। टिकटक प्रयोगकर्ता @anujyadav6660 ले गत मंसिर २१ गते सोही भिडियोमा यस्तो क्याप्सन लेखेका छन्, ‘रियल भिडियो हो। हेलिकप्टर क्र्यासबाट इण्डियन आर्मी सिडिएस (चिफ अफ आर्मी स्टाफ) विपिन रावतको आरआईपी (रेस्ट इन पिस )’। उक्त भिडियो ४५२ पटक सेयर भएको छ भने ६ लाखभन्दा बढी पटक हेरिएको छ। त्यसमा ३१ हजार ६ सयभन्दा बढी प्रतिक्रिया आएका छन्। त्यस्तै सोही भिडियो युट्युबमा हन्त काली नामक अकाउन्टबाट पनि भीम उपाध्यायको पोष्टमा रहेको क्याप्सनसहित सेयर गरिएको छ।
तथ्य जाँच
साउथ एसिया चेकले उक्त भिडियोको तथ्य जाँच गरेको छ। सबैभन्दा पहिले हामीले भिडियोलाई फेसबुकबाट डाउनलोड गरी इनभिड नामक इन्टरनेट सामग्रीमा अपलोड गर्यौँ। इनभिडले उक्त भिडियोलाई फोटोहरूमा परिणत गरिदियो। हामीले ती फोटोहरूलाई गुगलमा रिभर्स इमेज सर्च गर्दा उक्त भिडियो गत मंसिर २ गते भारतको उत्तरपूर्वी राज्य अरुणाचल प्रदेशमा भएको दुर्घटनाको रहेको फेला पार्यौँ।
भारतीय टेलिभिजन जी न्युजको वेबसाइटमा प्रकाशित समाचारअनुसार प्राविधिक गडबडीपछि भारतीय नौसेनाको उक्त हेलिकप्टरले आकस्मिक अवतरण गर्दा दुर्घटनामा परेको थियो। भारतीय समाचार संस्था एसियन न्युज इन्टरनेसनलका अनुसार त्यसमा दुई पाइलट र अन्य तीनजना सवार थिए। ती सामान्य घाइते भएको समाचारमा जनाइएको छ।
झण्डै तीन साताअघि भएको हेलिकप्टर दुर्घटनाको भिडियोलाई भारतीय सेनाध्यक्ष विपिन रावत चढेको हेलिकप्टरको भिडियो भन्दै टिकटक र फेसबुकमा भ्रामक दाबी गरिएको छ।
(यो सामग्री साउथ एसिया चेक डट ओआरजीले तयार पारेको हो)
