काठमाडौं- न्हु दँ नेपाल सम्वत् ११४१ को अवसरमा ‘खड्ग पाय : जात्रा’ लोकार्पण गरिएको छ। पत्रकार प्रशान्त मालीद्वारा लिखित पुस्तक लोपोन्मुख लिच्छविकालीन खड्गजात्रा (पाया:) सँग सम्बन्धित छ।
महादुर्गाले महिषासुरको बध गरी मानव जगतको रक्षा गरेको विश्वासमा विजयादशमीमा विजयोत्सवका रूपमा मनाइने यो जात्रामा सांस्कृतिक बाजागाजासहित झाँकी प्रदर्शन गरिन्छ।
खड्ग हातमा लिएर गरिने जात्रा लिच्छवीकालमा लडाईंको रणनीतिअनुरूप विकास भएको, मल्ल वंशको उदयसँगै जात्रामा विभिन्न देवीनाच समावेश गरी थप उल्लासमय बनाएको तथा जात्राको महत्व, सुरुवात र जात्रासँग सम्बन्धित गुठी, खल: पुच:, बाजागाजा र फूलबारे पुस्तकमा वर्णन गरिएको छ।
वरिष्ठ संस्कृतिविद् तथा वाङ्मय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीले पुस्तक पढेर नेवारी संस्कृतिमा एउटा अलगधारको पाया: संस्कृति अनुभूत गर्न गरेको बताए। पुस्तकबाट जात्राको ऐतिहासिक, सामाजिक, धार्मिक, सांस्कृतिक पक्षका धेरै ज्ञातव्य, रोचक, प्रासंगिक कुरा थाहा पाउन सकिने उनले उल्लेख गरे।
ललितपुर उद्योग वाणिज्य संघ यल सांस्कृतिक पर्व संरक्षण समितिले पुस्तक प्रकाशन गरेको हो। पुस्तक विमोचन समारोहमा पाटन दरबार क्षेत्रमा ०५२ सालदेखि रोकिएको तलेजु मन्दिरबाट निकालिने मल्लकालीन पायो जात्रा पुन: सञ्चालनमा ल्याउने प्रतिबद्धता सम्बन्धित गुठीयारले गरे।
कार्यक्रममा यल सांस्कृतिक पर्व संरक्षण समितिले खड्ग जात्रा पुन: सञ्चालनमा ल्याउन योगदान गर्ने र परम्परादेखि हालसम्म निरन्तर जात्रापर्व चलाउँदै आएका गुठी, खल:, पुच: र विभिन्न व्यक्तिलाई सम्मान पनि गरेको छ।
सम्मानित हुनेमा पाटन दरबारको मू छेँ आँगम घर, ठेचोको नवदुर्गा गुठी, धंगु खल: हौग:, नेपाल राष्ट्रिय खड्गी समाल यल, का: मंका गुठी च्यासल, कायगुननी कजी खल: पायो गुठी, मुहाली खल:, नवदुर्गा धिमे पुच: ठेचो, नवदुर्गा महिला समूह ठेचो, कात्तिक नाच संरक्षण समिति, अष्टमातृका नाच व्यवस्थापन समिति, पाटन पटुको टोल सुधार समिति, तझ्या: पायो छन्। यस्तै, पत्रकार तथा पुस्तकका लेखक माली, ललितपुर उद्योग वाणिज्य संघका पूर्वअध्यक्ष अजरमान जोशी, निवर्तमान अध्यक्ष सविन श्रेष्ठ, सुरेन्द्र माली, राजेश बज्राचार्य, सुनील महर्जन र विकास खड्गीलाई पनि सम्मान गरियो।
